Stanowisko PFWB w sprawie remontów i budowy mieszkań ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Organizacje tworzące Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności oraz innych organizacje polskie i europejskie podejmujące trud zwalczania bezdomności, z dużą nadzieją przyjęły informacje o możliwości wykorzystywania środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na remontowanie i tworzenie lokali dla zmarginalizowanych społeczności.
Inicjatywa Parlamentu i Rady Unii Europejskiej wychodzi naprzeciw problemom mieszkaniowym zidentyfikowanym także w Polsce. Wystarczy przypomnieć, że Spis Powszechny z 2002 pokazał dość dokładnie skalę zjawiska związanego z wykluczeniem mieszkaniową (bieda, deprywacja). Okazało się, że aż 35,5% ludności Polski mieszka w złych lub bardzo złych warunkach mieszkaniowych. Polska w 2002 roku miała najniższy wskaźnik liczby mieszkań na 1000 mieszkańców (327). Według spisu powszechnego GUS z 2002 roku 3,2 miliona gospodarstw domowych mieszka niesamodzielnie. 6,5 miliona osób mieszka w substandardowych warunkach (bez kanalizacji; bez wodociągu; budynki stare, w złym stanie technicznym; zbyt mały metraż na osobę). 11,9 miliona Polaków mieszka w warunkach przeludnienia (według standardów europejskich – więcej niż 2 osoby na pokój). W Polsce 70 proc. osób w wieku 18-29 lat mieszka z rodzicami, a co czwarta osoba nigdy się od nich nie wyprowadzi. Dane mieszkaniowe publikowane przez GUS każdego roku w rocznikach statystycznych ukazują, że od 2002 r. niewiele zmieniło się w zakresie przytoczonych powyżej danych .
Problemy mieszkaniowe postrzegane są przez Polaków jako trzecie co do ważności problemy społeczne, tuż po bezrobociu i uzależnieniach .
Wśród najważniejszych problemów mieszkaniowych w Polsce
należy wymienić m.in.
1. Nieadekwatna struktura własności mieszkań
2. Niewielki i ciągle malejący udział lokali komunalnych, społecznych i socjalnych w statystykach nowo budowanych mieszkań w Polsce
3. Bardzo mała i nieadekwatna liczba lokali socjalnych
4. Niewielka liczba mieszkań na wynajem
5. Duża liczba mieszkań substandardowych oraz przeludnionych
6. Deficyt mieszkań
7. Wiek i stan mieszkań
8. Zaległości mieszkaniowe
9. Brak realizacji celów i założeń mieszkalnictwa społecznego Towarzystw Budownictwa Społecznego
10. Niski współczynnik dostępności mieszkań
11. Prywatyzacja mieszkalnictwa
Bezdomność jest jedną z najskrajniejszych i najbrutalniejszych form wykluczenia społecznego. W Polsce szacuje się, że liczba osób bezdomnych kształtuje się na poziomie 40 – 70 tysięcy osób . Wiele czynników prowadzi do bezdomności, nie tylko indywidualne doświadczenia takie jak rozwód, strata bliskiej osoby, choroba psychiczna, przemoc domowa albo uzależnianie. Strukturalne czynniki takie jak dostępność mieszkań, bezrobocie, niestabilne zatrudnienie czy dyskryminacja odgrywają także olbrzymią rolę. Ponadto czynniki instytucjonalne takie jak słabo koordynowane usługi społeczne oraz nieadekwatna struktura wypłaty świadczeń społecznych mają fundamentalny wpływ na niniejsze zjawisko.
Obecnie na terenie województwa pomorskiego około 3 tysięcy osób doświadcza bezdomności. Ponad 60% ludzi bezdomnych przebywa w specjalistycznych placówkach tj. noclegownie, schroniska, domy. Średni okres doświadczania bezdomności to ponad 6 lat. Z badań realizowanych przez PFWB od niemal 10 lat okazuje się, że około 20-25% populacji bezdomnych, statystycznie (uwzględniając wiek, wykształcenie, okres pozostawania w bezdomności itp.) ma wysokie bądź bardzo wysokie szanse wyjścia z bezdomności. Tymczasem proces integracji ze społeczeństwem, wymaga nie tylko przejścia terapii, nabycia odpowiednich umiejętności czy aktywności zawodowej, ale realnej perspektywy na własne mieszkanie. Rzeczywistość pokazuje jednak, że mieszkalnictwo to największy problem w procesie wychodzenia z bezdomności.
W Polsce brakuje mieszkań, w których ludzie bezdomni rokujący na powrót do społeczeństwa mogliby funkcjonować i z powodzeniem wyjść z zaklętego kręgu bezdomności. Doświadczenie realizacji wielu projektów aktywizacyjnych z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego (IW EQUAL, PO KL) ukazują, że w przypadku ludzi bezdomnych nie wystarczy wesprzeć proces edukacji i zatrudnienia, ale aby odzyskać samodzielność życiową konieczne jest włączenie komponentu mieszkaniowego. Wiele z dotychczas realizowanych projektów właśnie z tego powodu okazywało się nieudana. Znaczna część osób bezdomnych, podejmujących pracę, uczących się i podnoszących swoje kwalifikacje, wychodzących z uzależnienia, ze względu na brak opcji mieszkaniowych pozostaje w placówkach dla ludzi bezdomnych. Ludzie bezdomni bardzo rzadko podejmują zatrudnienie, które umożliwia pozyskanie i utrzymanie własnego mieszkania. Sytuacja ta powoduje poczucie beznadziejności, zmniejsza wiarę także w to, że warto się starać i funkcjonować samodzielnie. Co więcej sytuacja ta jest niedopuszczalna ze względów ekonomicznych. Pozostawanie w placówkach ludzi bezdomnych zdolnych do samodzielnej lub delikatnie wspieranego funkcjonowania w środowisku, generuje wielkie koszty ekonomiczne. Przykładowo na Pomorzu zaledwie około 5% osób bezdomnych zamieszkuje mieszkania wspierane, dla przykładu w Danii czy Finlandii około 60% populacji osób bezdomnych korzysta z różnych form mieszkalnictwa wspieranego.
Inicjatywa Parlamentu i Rady Unii Europejskiej wykorzystywania środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na remonty i tworzenie lokali dla zmarginalizowanych społeczności, w tym bezdomnych, stanowi kolejny krok we wspieraniu krajów członkowskich w rozwiązaniu problemu bezdomności. Szczególnie ważna jest wskazówka uzupełniania działań realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Cieszy nas zaangażowanie polskich przedstawicieli w proces tworzenia i wdrożenia niniejszych rozwiązań, przypomnieć należy że, za propozycję zmian w rozporządzeniu odpowiedzialny był Komisarz ds. Polityki Regionalnej UE Paweł Samecki. Podczas głosowania w Radzie polscy przedstawiciele głosowali za przyjęciem niniejszych zmian. Świadczy to o dużej świadomości problemów mieszkaniowych naszego kraju i konieczności interwencji funduszy strukturalnych w wymiarze mieszkaniowym.
Świadectwem coraz większego zaangażowania instytucji Unii Europejskiej w rozwiązywanie problemu bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego było także uchwalenie w 2008 roku przez Parlament Europejski deklaracji Zakończenia Bezdomności Ulicznej do roku 2015. Nawołuje ona do:
• Wyrażenia przez Radę zgody na przyjęcie zobowiązania zlikwidowania bezdomności ulicznej do 2015 roku.
• Przyjęcia przez Komisję Europejską definicji bezdomności, zebrania porównywalnych i wiarygodnych danych statystycznych oraz publikowania co roku relacji z podejmowanych działań i postępów krajów Unii Europejskiej na drodze likwidowania bezdomności.
• Nakłania państwa członkowskie do tworzenia \’zimowych planów działania\’ w ramach szerszych Krajowych Strategii Likwidowania Bezdomności.
Przypomnieć także należy, że jednym z pięciu inicjatorów niniejszej deklaracji był Poseł Parlamentu Europejskiego Jacek Protasiewicz.
Ponadto we „Wspólnym sprawozdaniu o zabezpieczeniu społecznym i włączeniu społecznym” z 2010 roku Komisja Europejska nawołuje kraje członkowskie do tworzenia strategii ukierunkowanych na rozwiązywanie problemu wykluczenia mieszkaniowego i bezdomności.
Wszystkie powyższe inicjatywy świadczą o przełomie w podejściu Unii Europejskiej do rozwiązywania problemów mieszkaniowych, w tym także bezdomności.
Rekomendacje i wskazówki Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności w kontekście przyjęcia zmian w zakresie potrzeby i zasadności wykorzystywania środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na remonty i tworzenie lokali dla zmarginalizowanych społeczności, w tym bezdomnych.
1. Podmioty PFWB rekomendują możliwie jak najszybsze przygotowanie wszystkich koniecznych zmian legislacyjnych, organizacyjnych, programowych oraz finansowych, aby możliwe było w całości wprowadzenie nowatorskich rozwiązań oraz wykorzystanie potencjalnie jak największej ilości środków na cele związane z mieszkalnictwem dla zmarginalizowanych społeczności.
2. Wprowadzenie nowych rozwiązań wymaga od Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Infrastruktury współdziałania w zakresie wprowadzenia koniecznych zmian w Programach Operacyjnych umożliwiających wydatkowanie środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dla samorządów szansa taka oznacza także konieczność zweryfikowania Regionalnych Programów Operacyjnych. Rozwiązania przyjęte przez Parlament i Radę UE stworzone zostały z myślą o poziomie lokalnym i regionalnym. Wydaje się, że to właśnie samorządy lokalne oraz działające na ich terenach organizacje pozarządowe będą miały największy wpływ na powodzenie wdrożenia zmian w Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego.
3. Proponujemy włączenie nowych możliwości przyjętych przez Parlament i Radę UE do prac Ministerstwa Infrastruktury nad pracami legislacyjnymi związanymi z reformą systemu budownictwa społecznego w Polsce . Przypominamy, że Kierownictwo Ministerstwa Infrastruktury pod koniec 2009 roku przyjęło "Kierunki reformy systemu budownictwa społecznego – proponowane rozwiązania".
4. Rekomendujemy także, aby Ministerstwo Rozwoju Regionalnego rozważyło przeznaczenie części z niedawno przyznanych Polsce 633 milionów euro na cele związane z remontami i tworzeniem lokali dla zmarginalizowanych społeczności, w tym bezdomnych.
5. W obliczu wprowadzenia przełomowych rozwiązań Unii Europejskiej w zakresie mieszkalnictwa dla zmarginalizowanych społeczności, proponujemy rozważenie zniesienia zakazu łączenia środków strukturalnych z Unii Europejskiej ze środkami na finansowe wsparcie w tworzeniu lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych pochodzących z Funduszu Dopłat umiejscowionego w Banku Gospodarstwa Krajowego. W opinii PFWB nikłe zainteresowania niniejszym programem wynika z niniejszych ograniczeń oraz z niskiego pułapu partycypacji funduszu w inwestycjach (do 50%). Rozwiązania UE idą w kierunku możliwości łączenia (synergii) różnorodnych funduszy w celu bardziej kompleksowego, efektywnego rozwiązania problemów społecznych w tym mieszkaniowych.
Członkowie oraz eksperci związani z Pomorskim Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności deklarują gotowość wsparcia procesu tworzenia nowych rozwiązań, możemy służyć konsultacjami i doradztwem w niniejszym zakresie.
Z wyrazami szacunku
W imieniu podmiotów członkowskich PFWB
Mieczysław Wacławski
Przewodniczący Prezydium PFWB
Marcin Kowalewski
Prezes Zarządu PFWB
Więcej o rozporządzeniu: [ tutaj ] oraz [ tutaj ]
Organizacje członkowskie Pomorskiego
Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
1.Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne w Gdyni
2.Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
3.Gdańska Fundacja Kultury Chrześcijańskiej im. św. Brata Alberta
4.Fundacja Edukacji Społecznej FES w Gdańsku
5.Fundacja Misja Chrześcijańska OAZA w Kościerzynie
6.Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kartuzach
7.Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Słupsku
8.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Człuchowie
9.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku
10.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni
11.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Lęborku
12.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rumi
13.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie
14.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim
15.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tczewie
16.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ustce
17.Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Pruszczu Gdańskim
18.Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowym Dworze
19.Stowarzyszenie Abstynenckie Kaszuby
20.Stowarzyszenie św. Faustyny FIDES w Malborku
21.Stowarzyszenie HORYZONT w Słupsku
22.Stowarzyszenie Monar Pomorskie Centrum Pomocy Bliźniemu MONAR – MARKOT
23.Stowarzyszenie na rzecz Bezdomnych AGAPE z/s w Borowy Młynie
24.Stowarzyszenie na rzecz Osób Uzależnionych i Umierających OSIEM w Bytowie
25.Stowarzyszenie PROMETEUSZ w Gdańsku
26.Stowarzyszenie "ALTER-EGO"
27.Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskie
28.Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Grudziądzkie
29.Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Słupskie
30.Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Koszalińskie
31.Towarzystwo Wspierania Potrzebujących „Przystań”
32.Uniwersytet Gdański Wydział Nauk Społecznych
33.Zarząd Rejonowy PCK w Słupsku
Wyrazy poparcia powyższego stanowiska ponadto zgłosili:
1. Habitat for Humanity – inicjator koalicji „DACH NAD GŁOWĄ”
2. 79 uczestników konferencji zatytułowanej „Zapobieganie bezdomności…” zrealizowanej 27 maja 2010 roku w Gdańsku.
oprac. ops.pl angoc
Komentarze Stanowisko PFWB w sprawie remontów i budowy mieszkań ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (0)
Jest już nowe rozporządzenie w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego
Stanowisko EAPN Polska
