Porozumienie bez przemocy

Kij baseballowy, popychacze i empatia

Co ciekawe – w przeciwieństwie do europejskich imprez sportowych, na i po meczach baseballowych nigdy nie dochodzi do aktów przemocy pomiędzy kibicami przeciwnych drużyn. Wynika z tego, że kij baseballowy używany zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem – przynosi radość i frajdę, zaś jego „wtórne” użycie często łączy się z bólem i cierpieniem.

Podobnie bywa z językiem. Z natury zdolni jesteśmy czerpać radość ze współczującego dawania i brania. Nauczyliśmy się jednak porozumiewać za pomocą różnego rodzaju „komunikatów odcinających od życia”, które skłaniają nas do mówienia i postępowania w sposób bolesny i szkodliwy dla nas samych i dla innych ludzi – twierdzi Marshall Rosenberg twórca i propagator metody nonviolent communication (Porozumienie bez Przemocy).

Kiedy zaczynamy używać języka do forsowania własnego obrazu świata jako jedynie słusznego – zaczyna on działać jak kij baseballowy we wtórnym użyciu – rani i nie jest podstawą satysfakcjonujących relacji. Najgorsze jest jednak to, że często mając dobre intencje używamy nieświadomie struktur językowych, które mają zakodowaną w sobie przemoc i wypowiedziane – rozprzestrzeniają swoją niszczycielską moc. I wcale nie dotyczy to wyrazów, które w radiu i telewizji zastępowane bywają dźwiękiem „pip”.

Te struktury nazywane są nieraz „komunikatami odcinającymi od życia” (gdyż komunikacja za ich pośrednictwem nie służy życiu) lub „popychaczami”(gdyż wyrastają z nadziei, że jeśli uda się popchnąć innych w kierunku, który mi pasuje, to zmienią oni swoje zachowanie i konflikt się sam rozwiąże, co jednak nie znajduje odzwierciedlenia w rzeczywistości).

Umiejętność rozpoznania blokujących komunikatów i przeformułowania ich w struktury językowe nie zawierające pod swoją powierzchnią agresji pozwala skutecznie zmienić styl wyrażania siebie i słuchania innych na taki, który gwarantuje rzeczywiste porozumienie.

Marschall Rosenberg – na podstawie wieloletnich badań i obserwacji stwierdził, że tylko mówienie do siebie językiem opartym na empatii, umożliwia skuteczną komunikację. Jej warunkiem jest skupienie na potrzebach – zarówno własnych, jak i naszego rozmówcy. Dopiero wtedy pojawia się możliwość komunikacji prowadzącej do rozwiązania problemów bez uciekania się do przemocy. Miejsce agresji zajmuje wówczas zrozumienie dla potrzeb jednej i drugiej ze stron. Zmienia to motywację działania. Zamiast zachowań opartych na lęku przed karą lub powodowanych poczuciem winy pojawia się możliwość zrobienia czegoś wzbogacającego rozwój obu stron dialogu.

Warto przyjrzeć się prawdzie mówiącej o tym, że pewne komunikaty skłaniają nas do mówienia i postępowania w sposób bolesny i szkodliwy dla nas samych i dla innych ludzi. Otóż używając ich – nie wyrażamy swojej prawdziwej indywidualności, odgrywamy zaledwie jakąś rolę w znany od stuleci i od dawna nieskuteczny (jeśli chodzi o porozumienie) sposób.

Bardzo istotne, by nauczyć się to dostrzegać i unikać tego świadomie – o ile oczywiście decydujemy się świadomie kierować naszym życiem i relacjami. W innym przypadku możemy nagle odkryć, że ster łodzi naszego życia, relacji rodzinnych, zawodowych i przyjacielskich nie pozostaje w naszych rękach…

• mechanizmy blokujące możliwość porozumienia [ tutaj ].doc

Ewa Mażul
Stowarzyszenie „Człowiek – Sztuka – Środowisko”
www.sztukarozwoju.pl
oprac. ops.pl angoc