Właściwość miejscowa organu dla osoby bezdomnej

W praktyce organy administracji publicznej niejednokrotnie borykają się trudnościami w zakresie ustalenia organu właściwego w danej sprawie. Wskazana sytuacja ma również miejsce na gruncie ustawy o pomocy społecznej szczególnie w zakresie ustalenia właściwości miejscowej organu dla osoby bezdomnej.

Zgodnie z treścią art. 101 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901 z późn. zm.; dalej: „ups”) właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Stosownie do art. 101 ust. 2 ups, w przypadku osoby bezdomnej o właściwości miejscowej organu gminy decyduje ostatnie miejsce zameldowania tej osoby na pobyt stały.

Definicja osoby bezdomnej

Definicja osoby bezdomnej została uregulowana w na gruncie art. 6 pkt 8 ups. zgodnie z treścią którego za osobę bezdomną należy uznać osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. We wskazanym przepisie zostały przedstawione dwa odrębne stany faktyczne. Pierwszy dotyczy osoby, która nie mieszka w lokalu mieszkalnym i jednocześnie nie posiada stałego zameldowania. Drugi z kolei dot. osoby niezamieszkującej w lokalu mieszkalnym, posiadającej stałe zameldowanie w lokalu, w którym nie ma jednak możliwości zamieszkania (NSA z dnia 25 czerwca 2021 r., sygn. akt I OW 310/20).

Czym jest lokal mieszkalny?

Z kolei jak stanowi art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 725), pod pojęciem lokalu należy rozumieć lokal służący do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Jak podkreśla orzecznictwo NSA, nie jest w rozumieniu ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących do celów turystycznych lub wypoczynkowych.

Użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności” w treści przepisu wskazuje na jego otwarty charakter. Wszystkie zatem pomieszczenia przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, nawet te, które w ustawie nie zostały wprost wymienione, nie stanowią lokali mieszkalnych w rozumieniu powołanej ustawy. Zaliczają się do nich schroniska dla bezdomnych, hostele, ośrodki interwencji kryzysowej, domy dla ubogich, tj. miejsca, które udzielają pomocy osobom bezdomnym. Pobyt w takich miejscach ma charakter doraźny, interwencyjny, nawet gdy z różnych przyczyn jest to stan przedłużający się, pobyt w tego rodzaju miejscach nie traci charakteru czasowego (NSA z 20 listopada 2019 r., sygn. akt I OW 87/19, z 24 czerwca 2021 r., sygn. akt I OW 10/21) niezależnie od długości pobytu. Zatem nie stanowią one miejsca zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.

W tych wypadkach należy kierować się miejscem ostatniego zameldowania zgodnie z treścią przepisu.

https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/2A7A13A559