Funkcje rodziny zastępczej
W art. 42 ust. 1 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej określone są wymagania odnośnie osób, które chciałyby pełnić funkcję rodziny zastępczej.
Przywołując zapisy zawarte w Ustawie – funkcję rodziny zastępczej mogą pełnić pary małżeńskie, jak i osoby nie pozostające w związku małżeńskim, jeżeli:
– dają gwarancję należytego sprawowania pieczy zastępczej;
– nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
– wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku, gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
– nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
– są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wystawionymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej;
– przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
– zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym: rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego; właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań; wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej (niespokrewnionej) co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.
Dodatkowo przy doborze rodziny zastępczej dla dziecka uwzględnia się:
– osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, jeżeli dają gwarancję poprawy sytuacji dziecka;
– przygotowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej;
– odpowiednią różnicę wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej a dzieckiem;
– poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profilaktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokajania potrzeb dziecka;
– zasadę nierozłączania rodzeństwa;
– w miarę możliwości opinię wyrażoną przez dziecko;
Osoby, które decydują się na bycie rodziną zastępczą, przyjmują dziecko, którego rodzice mają w stosunku do niego ograniczone prawa rodzicielskie lub zostały im one całkowicie odebrane.
Przejmując funkcję rodziny zastępczej powinni oni dbać o materialny, ekonomiczny byt dziecka, zapewniać środki niezbędne do życia oraz sprawowania opieki. Ponadto powinni przekazywać dziecku właściwe wzorce społeczne, których niejednokrotnie w rodzinie biologicznej zostały pozbawione.
Realizowanie funkcji opiekuńczej może sprawiać trudności z uwagi na ingerencję rodziny naturalnej w tę sferę. Oprócz tego rodzina zastępcza, w kontraście do rodziny naturalnej, powinna realizować zadania kompensacyjne (likwidujące braki rozwojowe), reedukacyjne (przystosowujące do życia w społeczeństwie), profilaktyczne (zapobiegające powstawaniu chorób). Zarówno dla rodziny zastępczej, jak i dla dziecka nie jest łatwe – dla rodziny zastępczej dlatego, że brakuje jej komfortu psychicznego z uwagi na kontakt z rodziną naturalną, natomiast dla dziecka dlatego, że nie ma wpływu na sytuację, w jakiej się znalazło.
Mimo tych trudności, instytucja rodziny zastępczej jest nie do przecenienia, ponieważ dzieci, które do niej trafiają, mają szansę na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie w społeczeństwie.
