NIK o warunkach pracy pracowników socjalnych. Są biedniejsi od swoich podopiecznych
Raport obnażył wiele newralgicznych obszarów, ujawniając słabości systemowe. Jak podnosi NIK – część ośrodków pomocy społecznej nadal nie spełnia wymogu ustawy o pomocy społecznej, określającego zatrudnienie jednego pracownika socjalnego na 50 rodzin lub osób samotnie gospodarujących objętych pomocą socjalną. W części skontrolowanych ośrodków pracownik socjalny zamiast ustawowymi 50, musiał zajmować się nawet 150 beneficjentami.
Pracownicy socjalni w ocenie kontrolujących są przeciążeni pracą. Na ich barkach spoczywa realizacja zadań z kilkudziesięciu ustaw. W każdym miesiącu pracownik socjalny w skontrolowanych ośrodkach przeprowadzał średnio 20-30 wywiadów środowiskowych. Kilkadziesiąt razy wychodził w teren, rozpatrywał kilkadziesiąt wniosków, brał udział w kilku interwencjach, kontaktował się z ok. 10 instytucjami oraz uczestniczył w realizacji co najmniej 1-2 programów i projektów gminnych lub krajowych. Wskazany stan rzeczy znacząco zdaje się wpływać na ilość czasu poświęcanego prowadzeniu pracy socjalnej. Przekłada się to również na skuteczność podejmowanych działań wobec beneficjentów.
Spadek liczby osób korzystających z pomocy społecznej, następował nie w wyniku pracy socjalnej, a częściej z powodu poprawy sytuacji finansowej – w szczególności na skutek pobierania świadczenia 500+, uzyskania prawa do emerytury lub renty, osiągnięcia wieku 18 lat i wyjazdu za granicę.
Analiza wszystkich czynników wpływających na jakość podejmowanych działań przez wskazaną grupę zawodową zaowocowała skonstruowaniem szeregu wniosków z przeprowadzonych kontroli.
W związku z dużą skalą stwierdzonych powtarzalnych nieprawidłowości, Najwyższa Izba Kontroli wnioskowała do samorządów gminnych o:
1. Opracowanie lub zaktualizowanie gminnych strategii rozwiązywania problemów społecznych przewidzianych w art. 16b ust. 1 ustawy o pomocy społecznej w celu uczynienia z nich przydatnych narzędzi w polityce społecznej gminy
2. Egzekwowanie od OPS rzetelnego przedstawiania radzie gminy corocznych potrzeb pomocy społecznej przewidzianych w art. 110 ust. 9 i 10 ustawy o pomocy społecznej oraz wykazywanych w Ocenach zasobów pomocy społecznej, w powiązaniu m.in. z diagnozą społeczną zawartą w Strategii oraz zaplanowanych tam wskaźnikach służących monitorowaniu realizacji celów i zadań.
3. Zatrudnienie właściwej liczby odpowiednio wynagradzanych pracowników socjalnych w celu spełniania przynajmniej jednego z wymogów określonych w art. 110 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej oraz przede wszystkim adekwatnie do rzetelnie rozpoznanych potrzeb społecznych.
4. Wprowadzenie w OPS procedur gwarantujących pracownikom socjalnym możliwość swobodnego korzystania z prawa do superwizji.
5. Wyposażenie pracowników socjalnych w środki i narzędzia, zwłaszcza teleinformatyczne, niezbędne do wykonywania powierzonych zadań, w szczególności:
zapewnienie dostępu do komputerów, w celu m.in. usprawnienia procesu sporządzania rodzinnych wywiadów środowiskowych i ich aktualizacji;
zapewnienie funkcjonalnego i sprawnego dostępu do informatycznych baz danych, umożliwiających ustalenie i weryfikację informacji dotyczących osób wnioskujących o pomoc społeczną i ich rodzin.
6. Przeprowadzenie kontroli przestrzegania przez ośrodki pomocy społecznej przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, a w szczególności w zakresie:
– opracowania lub zaktualizowania i udokumentowania – zgodnie z wymogiem art. 226 ustawy Kodeksu pracy – ocen ryzyka zawodowego dla stanowiska pracy „pracownik socjalny”, uwzględniającej rozpoznanie w zakresie występowania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy pracowników socjalnych i stosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko związane z tym zawodem (zagrożenia podczas pracy w terenie i w biurze);
– opracowania i wdrożenia wewnętrznych procedur dotyczących przeciwdziałania zjawiskom mobbingu i dyskryminacji;
– dostosowania warunków pracy pracowników socjalnych do wymogów określonych m.in. w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów BHP, w szczególności w zakresie wolnej powierzchni i kubatury pomieszczeń przypadających na jednego pracownika oraz właściwej wentylacji pomieszczeń.
7. Zapewnienie pracownikom socjalnym pomocy prawnej w ich bieżącej pracy merytorycznej oraz w ramach ochrony prawnej.
Całe spektrum wniosków zostało opracowanych również w stosunku do Ministerstwa:
1. Zapewnienie odpowiedniej liczby superwizorów z certyfikatami przewidzianymi w tym artykule ustawy, umożliwiającej organizację przez ośrodki pomocy społecznej superwizji dla pracowników socjalnych.
2. Zracjonalizowanie zasad i częstotliwości sporządzania przez pracowników socjalnych aktualizacji rodzinnych wywiadów środowiskowych.
3. Usprawnienie systemu teleinformatycznego, w ten sposób, aby stanowił realne wsparcie i pomoc dla pracowników socjalnych w realizacji ich obowiązków, w tym sporządzaniu wywiadów środowiskowych i ich aktualizacji w celu uniknięcia niepotrzebnych działań biurokratycznych.
4. Opracowanie lub udostępnienie na zasadach dobrych praktyk wzoru gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych,
5. Wprowadzenie w rozporządzeniu MRPiPS w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego obowiązku każdorazowego sporządzania adnotacji na druku wywiadu środowiskowego o zdarzeniach związanych z zagrożeniem bezpieczeństwa pracownika socjalnego.
6. Opracowanie przepisów w sprawie standardów BHP dla pracowników socjalnych w biurze i w terenie.
7. Opracowanie algorytmów pozwalających na oszacowanie poziomu ryzyka w pracy socjalnej, zawierających przesłanki dla stwierdzenia podwyższonego zagrożenia dla pracownika socjalnego, którego wystąpienie będzie się wiązało m.in. z obowiązkiem uczestniczenia drugiego pracownika socjalnego lub zapewnienia asysty Policji przy wizytach w środowisku.
8. Opracowanie i wprowadzenie Standardów Pracy Socjalnej.
9. Rozważenie w porozumieniu z Ministrem Finansów możliwości podwyższenia określonego w art. 121 ust. 3a ustawy o pomocy społecznej dodatku do wynagrodzenia dla pracowników socjalnych, do których obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku, oraz wprowadzenia zasad jego rewaloryzacji, np. w powiązaniu z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę
Wielowątkowość podejmowanej problematyki nie pozwala na przedstawienie wszystkich mankamentów obnażonych przez raport. Zapraszamy do zapoznania się z całością raportu.
Każdy głos w dyskusji jest cenny.
Raport NIK:
https://www.nik.gov.pl/plik/id,21565,vp,24214.pdf
Komentarze NIK o warunkach pracy pracowników socjalnych. Są biedniejsi od swoich podopiecznych (8)
Apel WRZOS w sprawie pracowników socjalnych
„Dobry klimat w pracy”
Minimalne wymogi programowe dla studiów podyplomowych z zakresu metodyki i metodologii pracy socjalnej
Protest Pracowników MOPR w Grudziądzu
18 tys. zł dostanie bezrobotny w urzędzie pracy na rozpoczęcie własnego biznesu
