NIK o realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych w domach dziecka

Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę w domach dziecka, poddając analizie m.in. realizację zadań opiekuńczo-wychowawczych w placówkach.

Jak zauważył organ kontrolny, kontrolowane jednostki skupiły się głównie na zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych wychowanków. Wiele z nich borykało się z przekroczeniem limitów liczbowych czy wiekowych przyjmowanych wychowanków. W placówkach nie tylko brakowało wychowawców, ale również zdarzały się naganne ich zachowania.

Jak podkreślono w raporcie, rozdzielenie z rodziną biologiczną oraz umieszczenie w placówce jest traumatycznym przeżyciem odciskającym swe piętno na psychice dziecka.

Z tego też względu podejmowane w placówkach działania opiekuńczo-wychowawcze winny być nakierowane na zindywidualizowane potrzeby wychowanków oraz stanowić spójny i chronologiczny ciąg zdarzeń, w których aktywnie uczestniczą nie tylko wychowawcy, ale też specjaliści. W konsekwencji działania te muszą w miarę możliwości zmierzać do powrotu dzieci do środowiska rodzinnego przez pomoc rodzicom w ich odzyskaniu.

Najwyższa Izba Kontroli w wyniku przeprowadzonej kontroli sformułowała następujące wnioski skierowane kolejno do:

Ministra Rodziny i Polityki Społecznej o:
• propagowanie dobrych praktyk w zakresie wdrażania skutecznych działań reintegracyjnych;
Jak ujawniła kontrola, działania o charakterze reintegracyjnym albo nie były prowadzone wcale, albo miały ograniczoną formę i zakres.
• podjęcie działań wspierających zwiększenie liczby specjalistyczno-terapeutycznych placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Organów założycielskich placówek opiekuńczo-wychowawczych o:
• przestrzeganie limitu dzieci kierowanych do placówek opiekuńczo-wychowawczych;
• przestrzeganie przepisów dot. wieku dzieci umieszczanych w domach dziecka;
• podjęcie działań zmierzających do zwiększenia liczby specjalistyczno-terapeutycznych placówek opiekuńczo-wychowawczych;

Kierowników placówek opiekuńczo-wychowawczych o:
• przestrzeganie limitu dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz w zezwoleniach wojewody na funkcjonowanie placówek oraz uzyskiwanie zezwoleń wojewody na przyjęcie kolejnego dziecka ponad limit;
• przestrzeganie przepisów regulujących wiek dzieci umieszczanych w domach dziecka;
• zatrudnianie w placówkach opiekuńczo-wychowawczych osób spełniających wszystkie wymagania ustawowe;
• rzetelne opracowywanie diagnoz psychofizycznych i planów pomocy dla nowo przyjmowanych wychowanków, z zachowaniem zasad odnoszących się do: terminów ich sporządzania, zawierania obligatoryjnych elementów, modyfikowania planów oraz osób uprawnionych do ich opracowania;
• zapewnienie dzieciom stałych i kompleksowych świadczeń dostosowanych do ich zindywidualizowanych potrzeb oraz odpowiedniej do sytuacji opieki psychologicznej, pedagogicznej i terapeutycznej;
• zagwarantowanie dzieciom prawa do ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem;
• zorganizowanie pracy placówek w sposób gwarantujący opiekę i bezpieczeństwo dzieci, zarówno w dzień jak i w nocy, odpowiadający ich potrzebom oraz rodzajowi prowadzonych zajęć;
• dokumentowanie pracy z dziećmi zwłaszcza w wypadku realizowania zajęć przez psychologa, pedagoga i terapeutę zatrudnionych w podmiotach zewnętrznych;
• dokonywanie okresowych ocen sytuacji dzieci.

NIK podczas kontroli ujawniła wiele problemów, z którymi borykają się na co dzień placówki. Analiza wskazanych obszarów oraz wdrożenie sygnalizowanych rozwiązań mogą wpłynąć na jakość podejmowanych działań.