NIK o programie „Maluch+”

Najwyższa Izba Kontroli w ramach przeprowadzanych kontroli tym razem swoją uwagę skupiła na rozwoju systemu opieki nad dziećmi do lat 3, w tym realizacji programu „Maluch+”.

NIK jednoznacznie stwierdziła, że działania, które były podejmowane przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej oraz samorządy przyczyniły się do rozwoju instytucji opieki nad dziećmi do lat 3. Jednakże wskazane działania okazały się niewystarczające dla zaspokojenia potrzeb samych mieszkańców. Jak ujawniła kontrola, tylko co czwarte dziecko poniżej 3. roku życia miało w nich zapewnione miejsce, a ponad 45% gmin nadal pozostawało bez instytucji opieki.

Przyczyny wskazanego stanu rzeczy NIK upatruje w braku aplikowania przez samorządy o środki z programu „Maluch+” czy niewystarczających środkach własnych gmin.

Organ kontroli przewiduje zatem, że w ramach obecnie realizowanego programu „Maluch+” 2022–2029 rozwój instytucji opieki będzie w znacznym zakresie koncentrował się na gminach, w których już one funkcjonują.

Przeprowadzona kontrola pozwoliła na sformułowanie wielu wniosków, skierowanych odpowiednio:

Do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:
• o zintensyfikowanie działań zwiększających dostępność terytorialną instytucji opieki;
• o wykazywanie w sprawozdaniach z planów działalności ministerstwa na dany rok odsetka dzieci objętych opieką, odpowiadającemu rzeczywistej liczbie dzieci w wieku 1–2 lata w instytucjonalnych formach opieki;
• o pozyskiwanie danych dotyczących utrzymania liczby miejsc w placówkach w ramach dofinansowania, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji, które zostały zamknięte wcześniej niż to ustalono w umowie.

Do wojewodów:
• o rzetelne weryfikowanie sprawozdań i dokumentacji, stanowiącej podstawę do wypłaty środków w ramach przyznanego dofinansowania oraz sprawozdań przekazanych przez gminy z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3.

Do urzędów miast i gmin:
• o podjęcie działań w celu zapewnienia odpowiedniej liczby miejsc opieki zgodnie z potrzebami mieszkańców gminy;
• o rzetelną analizę zapotrzebowania na miejsca opieki nad dziećmi do lat 3, z uwzględnieniem możliwości zlecenia organizacji miejsc lub ich dotowania w niepublicznych instytucjach opieki;
• o prowadzenie rejestru żłobków i klubów dziecięcych w sposób rzetelny, z uwzględnieniem nadzoru nad zgodnością danych zawartych w rejestrze ze stanem faktycznym;
• o rzetelne weryfikowanie sprawozdań z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 i podejmowanie działań w przypadku stwierdzenia potencjalnych nieprawidłowości;
• o prowadzenie kontroli w instytucjach opieki zgodnie z przyjętym w gminie planem nadzoru.

Do podmiotów niepublicznych, prowadzących instytucje opieki:
• o zgłaszanie zmian we wpisie w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych lub w wykazie dziennych opiekunów w terminie wskazanym w ustawie o opiece oraz terminowe składanie sprawozdań z trwałości miejsc opieki, których utworzenie zostało dofinansowane z programu.