Zakaz zbliżania się – jak uzyskać, ile trwa, kto wydaje?

Zakaz zbliżania się to sposób na uwolnienie się np. od stalkera albo od sprawcy przemocy domowej. Co zrobić, żeby zapewnić sobie tego rodzaju ochronę, i jak długo ona może obowiązywać? Sprawdź, a wszystkiego się dowiesz i zyskasz wiedzę, która być może kiedyś uratuje ci życie lub zdrowie.

Zakaz zbliżania się – ochrona dla ofiar przemocy

Polskie prawo zapewnia możliwość ochrony ofiar przemocy. Dochodzi do tego poprzez nałożenie na jej sprawcę zakazu zbliżania się. Tego rodzaju zakaz może zostać nałożony na skazanego czy oskarżonego przez prokuratora albo sędziego. Może mieć charakter zabezpieczający, zapobiegawczy albo karny. Również policja zyskała uprawnienia, żeby w ten sposób zapewniać bezpieczeństwo ofiarom przemocy (m.in. domowej).

Kiedy można wystąpić o zakaz zbliżania się?

O zakaz zbliżania się można wystąpić w obliczu tego rodzaju przestępstw jak:

• przemoc domowa – gdy dana osoba doświadcza przemocy domowej ze strony męża/partnera albo innego członka rodziny, może zawnioskować o zakaz zbliżania się dla swego oprawcy. Gdy zagrożone jest życie i zdrowie ofiary, również policja może nałożyć na sprawcę przemocy tego rodzaju zakaz,
• stalking – ofiara stalkingu, czyli uporczywego oraz niepożądanego nękania także może złożyć wniosek o taki zakaz,
• zagrożenia bezpieczeństwa publicznego – sąd może wydać zakaz zbliżania się do osób albo miejsc, wobec podejrzanych, którzy stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego (dotyczy to np. terrorystów),
• przemoc psychiczna – także ofiara nękania psychicznego ma prawo do tego, żeby jej oprawca został zobligowany do trzymania się od niej z daleka (na wyznaczoną odległość),
• konflikty sąsiedzkie (rodzinne) – tego rodzaju zakaz może zostać wydany wtedy, gdy realne jest ryzyko w postaci wyrządzenia krzywdy/przemocy jednej ze stron (wówczas są wprowadzane obustronne zakazy zbliżania się).

Wniosek o zakaz zbliżania się – jak go złożyć i gdzie? Wzór

Wniosek o zakaz zbliżania się to dokument, który powinien zostać złożony w sądzie rejonowym (właściwym z uwagi na miejsce zamieszkania wnioskodawcy), a gdy to niemożliwe – w sądzie właściwym z uwagi na miejsce pobytu.

To środek ochrony prawnej, który może zostać wykorzystany w sytuacji, gdy zachodzi realne zagrożenie w odniesieniu do bezpieczeństwa jednej osoby (ze strony tej drugiej). Tego rodzaju wnioski najczęściej są składane przez ofiary przemocy domowej albo stalkingu.

Wzór wniosku o zakaz zbliżania się można znaleźć w Internecie (np. na stronach kancelarii prawnych, sądów albo innych instytucji, które udzielają wsparcia ofiarom przemocy). Można go złożyć osobiście albo oddelegować do tego rodzaju czynności swojego pełnomocnika. Warto nadmienić, że poza formą pisemną można skorzystać również z ustnej (podczas rozprawy i skorelowanego z nią przesłuchania).

We wzorze wniosku muszą być zawarte wszelkie ważne informacje (dane osobowe stron, opis sytuacji, która doprowadziła do złożenia tego rodzaju wniosku, i dowody, które potwierdzą przywołane zdarzenia, np.: wyniki obdukcji, dokumenty policyjne, zeznania świadków i inne materiały dowodowe).

Kiedy wniosek już zostanie złożony, sąd najczęściej rozpatruje go w ramach trybu przyspieszonego. Podczas postępowania sądowego każda ze stron może zaprezentować swoje argumenty i dowody. Ostatecznie sąd poddaje ocenie to, czy są realne podstawy, żeby został orzeczony zakaz zbliżania się. Warto pamiętać, że taki zakaz może zostać orzeczony już podczas postępowania przygotowawczego. Wówczas stanowi on środek zapobiegawczy.

Ile trwa zakaz zbliżania się?

Gdy sąd orzeka zakaz zbliżania się, wskazuje jego czas trwania. Jak to wynika z 1art. 43 § 1 k. k., zakaz zbliżania się jest podawany w latach. Może zostać orzeczony w wymiarze od roku do lat 15.

W polskim prawie przewidziano także możliwość nałożenia na sprawcę tego rodzaju zakazu dożywotnio. Dochodzi do tego w przypadku ponownego skazania sprawcy na karę pozbawienia wolności, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Z tego rodzaju sytuacją będziemy mieć do czynienia przy przestępstwach przeciwko wolności seksualnej albo obyczajności, na szkodę osoby małoletniej.

Z artykułu. 43 § 2a k.k. wynika, że okres, na który orzeczono zakaz zbliżania się, nie biegnie, gdy osadzony odbywa karę pozbawienia wolności (nawet i wtedy, gdy dotyczy ona innego rodzaju przestępstwa).

Policyjny zakaz zbliżania a sądowy zakaz zbliżania

Policyjny zakaz zbliżania się to istotne narzędzie prawne w rękach polskich funkcjonariuszy Policji. Dzięki niemu można chronić osoby, które są zagrożone np. stalkingiem albo przemocą domową. Już od 15 sierpnia 2023 roku policjanci mają do dyspozycji rozszerzone uprawnienia w tym obszarze. Mogą natychmiast nakazać sprawcy opuszczenie domu i zakazać zbliżania się do ofiary, jeśli dojdą do wniosku, że jej zdrowie albo życie są zagrożone.

Tego rodzaju zakaz (wydany przez Policję) obowiązuje przez 14 dni, ale może zostać przedłużony. Policja może go wydać w następstwie otrzymanego zgłoszenia albo w trakcie interwencji. W przypadku jego złamania trzeba się liczyć z karą w postaci 5 lat pozbawienia wolności. Do obowiązków Policji należy monitorowanie jego respektowania.

W Polsce zakaz zbliżania się uregulowano w kilku przepisach prawnych (m.in. w Ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej i w Kodeksie karnym). Prokurator albo sąd, w trakcie postępowania karnego, może zastosować względem podejrzanego środek karny w tego rodzaju postaci.

Obligatoryjny zakaz zbliżania się

W prawie polskim nakazuje się wprowadzenie zakazu zbliżania się wobec skazanego na karę pozbawienia wolności bez możliwości jej warunkowego zawieszenia. Dochodzi do tego w przypadku przestępstw, które dotyczyły obyczajności albo wolności seksualnej małoletniego.

Fakultatywny zakaz zbliżania się

Fakultatywność zakazu zbliżania się sprowadza się do tego, że sąd może (ale nie jest do tego zobligowany), wprowadzić go względem sprawcy. Wówczas uwzględniane są różnego rodzaju okoliczności i dobro ofiary przestępstwa. Fakultatywny zakaz zbliżania się do określonych miejsc, osób może zostać orzeczony w odniesieniu do skazanego albo oskarżonego jako środek:

• zapobiegawczy – zakaz zbliżania się może zostać wprowadzony już na etapie postępowania przygotowawczego; postępuje się w tego rodzaju sposób, żeby chronić osobę pokrzywdzoną przed nękaniem ze strony sprawcy, do czasu wydania wyroku przez sąd. Tego rodzaju środek najczęściej jest orzekany przez prokuratora, który wprowadza w odniesieniu do sprawcy nadzór policyjny. Warto nadmienić, że prokuratorski zakaz zbliżania się może zostać skorelowany z zakazem przebywania w konkretnych miejscach, kontaktowania się z ofiarą (włącznie z nakazem opuszczenia domu, czy też mieszkania),
• karny – bywa stosowany przy przestępstwach przeciwko wolności i umyślnego przestępstwa, które zostało popełnione z zastosowaniem przemocy. Tego rodzaju zakaz może zostać skorelowany z koniecznością zgłaszania się skazanego do kuratora sądowego albo na policję; ponadto do jego monitorowania bywa wykorzystywany dozór elektroniczny,
• zabezpieczający – gdy sprawca nie odbył kary za popełnione przestępstwo (np. orzeczono, że jest niepoczytalny i z tego względu skierowano go do szpitala psychiatrycznego), także może zostać orzeczony zakaz zbliżania się do ofiary. Wtedy orzeka się go bez wskazania konkretnego terminu (obowiązuje do chwili, gdy ustanie jego przyczyna; wówczas jednak musi dojść do jego sądowego uchylenia).

Komentarze Zakaz zbliżania się – jak uzyskać, ile trwa, kto wydaje? (0)

      4 + 2 = ?