Zdarzenie losowe w pomocy społecznej
W związku ze stratami poniesionymi w wypadku zdarzenia losowego osoba lub rodzina poszkodowana może starać się o zasiłek celowy niezależnie od tego, czy korzysta ze świadczeń z pomocy społecznej. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 kwietnia 1996 r. II ARN 20/95 /”Wokanda” 1996, nr 9, str. 27/, interpretując art. 15 ust. 2 pkt 2 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania /Dz.U. nr 2l poz. 86/ w brzmieniu obowiązującym w 1992 r., stwierdził, że znaczenia wyrażenia „zdarzenie losowe” nie można ograniczać do przypadków siły wyższej oraz klęsk i innych zdarzeń spowodowanych działaniem żywiołów lub sił przyrody;„Także działania człowieka mogą być uznane za zdarzenia losowe dla innego człowieka”. Z przepisów Ustawy o pomocy społecznej nie wynika, że określenie „klęska żywiołowa” zostało przeciwstawione określeniu „zdarzenie losowe” w sposób uzasadniający pogląd, że „zdarzenie losowe” nie obejmuje „klęski żywiołowej”. Pogląd taki bowiem oznaczałby przyjęcie nieracjonalnego założenia, iż w sytuacji gdy zdarzenie losowe z powodu jego większych rozmiarów i skutków przybierze postać klęski żywiołowej, pomoc społeczna w formie zasiłku celowego przestaje być zadaniem własnym gminy i staje się wyłącznie zadaniem zleconym. Wręcz przeciwnie, ze względu na cele pomocy społecznej należy uznać, że pomoc społeczna w przypadku zdarzeń losowych jest zawsze zadaniem własnym gminy, wówczas jednak, gdy zdarzenie losowe przybiera rozmiary klęski żywiołowej, powstaje dodatkowy obowiązek pomocy społecznej realizowany w ramach zadań zleconych (OPK 39/97 – Uchwała Składu Pięciu Sędziów NSA z 1998-01-19).
Zgodnie z art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z. 2015r. poz. 169 ze zm.) zasiłek celowy dla osoby lub rodziny, która poniosła straty w wyniku zdarzenia losowego, może być przyznany przez Ośrodek Pomocy Społecznej niezależnie od dochodu osoby czy też rodziny, która się o nie stara. Ośrodek musi jednak sprawdzić sytuację strony, czy jest ona w stanie samodzielnie zaspokoić potrzebę, którą zgłasza. Zasiłek ten może nie podlegać zwrotowi, czyli za zasadę przyjmuje się konieczność zwrotu tego świadczenia. Aby go uzyskać, należy złożyć wniosek we właściwym Ośrodku Pomocy Społecznej. Świadczenie to jest przyznawane w ramach uznania administracyjnego, czyli to Ośrodek Pomocy Społecznej będzie oceniał, czy w danym przypadku miało miejsce zdarzenie losowe i czy należy przyznać pomoc. Przyznane świadczenie nie ma na celu wyrównania strat poniesionych przez osobę, ale zminimalizowanie ich. Jak wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny, żaden z przepisów u.p.s. nie zobowiązuje organów pomocy społecznej do całkowitego i pełnego pokrycia wszystkich szkód wyrządzonych zdarzeniem losowym.
Podkreślenia wymaga, że zasiłek celowy, o którym mowa w art. 40 ust. 1 u.p.s., nie ma charakteru odszkodowawczego i nie może być traktowany jako rekompensata za straty spowodowane zdarzeniem losowym. Zasiłek celowy nie służy bowiem rekompensacie strat, ale ma umożliwić przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych. Zasiłek celowy, o którym mowa w art. 40 ust. 1 u.p.s., może być przyznany, jeżeli w wyniku strat poniesionych w związku ze zdarzeniem losowym, pomimo wykorzystania własnych zasobów i możliwości, dana osoba lub rodzina nie jest w stanie zaspokoić niezbędnych potrzeb życiowych (I OSK 2846/13 z dnia z dnia 12 marca 2014 r.).
