RPO postuluje o zmianę przepisów dot. zasiłku i dodatku pielęgnacyjnego
Jak podnosi RPO za art. 16 ust. 1 – 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych – zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osobie w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Przysługuje on niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz osobie, która ukończyła 75 lat.
Zasiłek pielęgnacyjny co do zasady jest realizowany na szczeblu gminnym. Dodatek pielęgnacyjny z kolei otrzymują osoby uprawnione do emerytury lub renty, jeżeli zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyły 75 lat. Tym samym wobec osób, które ukończyły 75. rok życia ustawodawca przyjął zasadę, że osoby te są uprawnione do dodatku bez potrzeby weryfikowania ich stanu zdrowia w drodze badania lekarza orzecznika ZUS.
Jak podnosi Rzecznik za przepisami ustawy, prawodawca wykluczył możliwość otrzymywania obu tych świadczeń jednocześnie przez uprawnionego, jak również wyłączył swobodę decydowania przez uprawnionego, które świadczenie chce otrzymywać. Wprowadzona reguła kolizyjna wyłącza możliwość przyznania zasiłku pielęgnacyjnego osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.
Jednocześnie ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie żadnych mechanizmów wzajemnego informowania przez organy właściwe w sprawach świadczeń rodzinnych i organy emerytalno-rentowe o fakcie przyznania zasiłku lub dodatku pielęgnacyjnego. Ustawodawca ów ciężar przeniósł na osobę uprawnioną do świadczeń.
Wskazana konstrukcja opiera się zatem na założeniu, że w przypadku przyznania dodatku przez organ emerytalno-rentowy, choćby z urzędu, z tytułu osiągnięcia 75 lat życia, uprawniony będący w podeszłym wieku, często z licznymi problemami zdrowotnymi, będzie dysponował wiedzą oraz świadomością o ciążącym na nim obowiązku poinformowania organu wypłacającego zasiłek pielęgnacyjny o otrzymaniu dodatku pielęgnacyjnego.
Konsekwencją wskazanego mechanizmu jest całkowite przerzucenie ciężaru odpowiedzialności za powstanie uprawnienia na osoby starsze, częstokroć z niepełnosprawnościami.
RPO, powołując się na rekomendacje ZUS, zwraca uwagę pani minister na potrzebę zamieszczania w decyzjach przyznających z urzędu prawo do w/w dodatku, w formularzu wniosku o to świadczenie oraz w materiałach informacyjnych na stronie internetowej ZUS informacji, że przyznanie dodatku pielęgnacyjnego skutkuje utratą prawa do zasiłku pielęgnacyjnego i w związku z tym osoba pobierająca zasiłek pielęgnacyjny powinna poinformować organ wypłacający to świadczenie o takiej okoliczności, a także o konsekwencjach pobierania w tym samym czasie obu świadczeń, tj. obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.
Ponadto ZUS proponuje: Umożliwienie pozyskiwania drogą elektroniczną przez organy właściwe w sprawach zasiłku pielęgnacyjnego informacji dotyczących pobierania dodatku
pielęgnacyjnego od organów emerytalno-rentowych oraz Wprowadzenie zmian legislacyjnych umożliwiających organowi emerytalno- rentowemu dostęp do rejestru centralnego utworzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny w zakresie danych dotyczących zasiłku pielęgnacyjnego w celu realizacji obowiązków określonych w art. 16 ust. 7 i 8 u.o.ś.r
Wskazane mechanizmy miałyby wpłynąć na ponoszenie ewentualnych konsekwencji przez uprawnionych w przypadku zbiegu uprawnień do obu rodzajów świadczeń.
Zapraszamy do zapoznania się z całością wystąpienia RPO:
https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2022-05/Do_MRIPS_zasilek_pielegnacyjny_18.05.2022.pdf
Komentarze RPO postuluje o zmianę przepisów dot. zasiłku i dodatku pielęgnacyjnego (1)
„Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w postaci dodatku motywacyjnego na lata 2024–2027”
Wzór wniosku w sprawie dodatku węglowego nareszcie opublikowany
Zwrot zasiłku losowego – są przepisy wykonawcze
