Proceduralne aspekty udzielania świadczeń rodzinnych
Ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych następuje na wniosek strony, podobnie jak w przypadku świadczeń z pomocy społecznej. Wniosek należy złożyć w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Powinien on zawierać również załączniki w postaci dokumentów określonych w art. 24 Ustawy o świadczeniach rodzinnych. W pewnych przypadkach organ może przeprowadzić wywiad, np. w związku z przyznaniem specjalnego zasiłku opiekuńczego lub kontynuacją wypłaty tego świadczenia.
W przypadku gdy członek rodziny strony przebywa poza granicami kraju, wniosek przesyła się do marszałka województwa lub gdy wyjazd nastąpił po wydaniu decyzji organ właściwy występuje do marszałka o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji.
Jeśli mają zastosowanie w/w przepisy – w pierwszym przypadku marszałek wydaje stosowaną decyzję, w drugim przypadku również wydaje stosowną decyzję, po uchyleniu decyzji przez organ właściwy. Jeśli w sprawie nie mają zastosowania przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w pierwszym przypadku przekazuje on sprawę organowi właściwemu, w drugim – informuje organ właściwy o tym fakcie.
Prawo do świadczeń rodzinnych przyznaje się na okres zasiłkowy, który trwa od 1 listopada do 31 października następnego roku, z tym że początek przyznania świadczenia ustala się od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami.
W przypadku złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku organ wzywa stronę do jego uzupełnienia w terminie 14 dni pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia, jak stanowi Ustawa.
Jeżeli do wniosku nie dołączono wymaganych dokumentów, organ wyznacza termin od 14 do 30 dni na uzupełnienie braku pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia zgodnie z przepisami Ustawy.
Świadczenia rodzinne wypłaca się nie później niż do ostatniego dnia miesiąca, za który przyznane zostało świadczenie rodzinne, chyba że wniosek złożony został po 10 dniu miesiąca, wtedy organ powinien to zrobić do końca następnego miesiąca.
Wnioski na nowy okres zasiłkowy przyjmowane są od 1 września.
Istnieją sytuacje, podobnie jak w przypadku świadczeń z pomocy społecznej, w których można zmienić decyzję bez zgody strony. Są to przypadki, w których strona nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, natomiast ulega zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny, mająca wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych, członek rodziny nabył prawo do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego albo osoba nienależnie pobrała świadczenie rodzinne.
W przypadku ustalenia prawa do świadczenia specjalnego zasiłku opiekuńczego dla wnuczki sprawującej opiekę nad babcią można zmienić decyzję, jeśli wnuczka podjęła pracę i nie jest w stanie świadczyć pomocy na jej rzecz. Każdorazowo wymagane jest, aby zgłosić każdą zmianę sytuacji życiowej, aby uniknąć konieczności zwrotu przyznanych świadczeń z tytułu ich nienależnego pobrania.
Podobnie jak w przypadku świadczeń z pomocy społecznej, tak i w przypadku świadczeń rodzinnych zmiana decyzji na korzyść strony nie wymaga jej zgody.
Gdy organ ustali, że strona pobrała nienależnie świadczenia (definicja została określona w art. 30 ust. 2), wydaje decyzję o obowiązku zwrotu pobranego świadczenia, a strona zobowiązana jest to świadczenie zwrócić.
